Op zoek naar het vliegend hert kever
Iedereen die in de '90s is geboren, herinnert zich vast nog wel de eerste Pokémon-games (Rood en Blauw 1996 en Geel 1998). In dat spel liep je met een mannetje genaamd Ash door de Pokémon-wereld met een rood apparaatje genaamd Pokédex (vergelijkbaar met de ObsIdentify app op je mobiel), waarin je gevonden Pokémon kon identificeren en registreren. Pokémon zijn levende wezens die je zou kunnen vergelijken met dieren uit de echte wereld.
Als je door het hoge gras liep, kon je in gevecht raken met een Pokémon die daar leefde. Iedere Pokémon had zijn eigen leefgebied. Zo kon je in de Safari Zone onder andere de Pokémon Pinsir tegenkomen.
De Pokémon Pincir
De Pokémon Pinsir is afgeleid van de stag beetle. Stag beetle is de Engelse benaming voor vliegend hert kever. Het vliegend hert is de grootste kever van Europa en kan wel tot 9 centimeter lang worden.
Bij dit dier had ik echt het idee dat ik op zoek ging naar een Pokémon!
Kennismaking met het vliegend hert kever
Heel fijn dat iemand anders een keer uitlegt wat de bedoeling is.. 😉 Oké, het gaat dus om een grote kever waarvan de larven onder de grond (volgens de video) 6 jaar rondom dode rottende eiken leven. 6 JAAR! Hierna komen ze als kevers boven de grond om vervolgens binnen een paar weken voort te planten en dood te gaan.
Mijn insectenencyclopedie zegt overigens dat de larven 3 tot 5 jaar onder de grond leven.
De mannelijke ♂ insecten leven ongeveer 2 weken en zijn 3,4 tot 9 centimeter lang.
De vrouwelijke ♀ insecten leven ongeveer 4 weken en zijn 2,8 tot 6 centimeter lang.
De vrouwtjes zoeken van mei tot en met augustus een geschikte boom om sap uit te drinken, hier zijn ze gek op! De vrouwtjes scheiden daar feromonen af. Feromonen zijn vluchtige moleculen waarmee een boodschap kan worden overgebracht; hier trekken de vrouwtjes de mannetjes mee aan. De mannetjes kunnen deze feromonen van grote afstand waarnemen en kilometers vliegen op zoek naar een partner.
Als een mannetje een vrouwtje tegenkomt, dan kan er worden gepaard, maar… als een mannetje een mannetje tegenkomt, dan wordt er geknokt. Als een soort heftruck tilt het ene mannetje het andere mannetje met zijn lange kaken op zodat de poten van zijn (meestal kleinere en minder sterke) tegenstander van de boom loskomen. Hij werpt het verliezende mannetje uit de boom.
Het winnende mannetje wordt beloond. Hij mag paren met de vrouwtjes en boomsap drinken.
Het verbaasde me dat ik onder de eikenboom meerdere dode mannetjes zag liggen.
Vervolgens stond ik onder de boom de kevers te fotograferen, en toen viel er een kever in mijn nek 😅
Je ziet in de video het vrouwtje in het midden.
Vrouwelijk exemplaar
Mannelijke exemplaar
De gouden randen en de vormen van de schilden geven mij een elegante, koninklijke indruk.
De Vrouwen
In principe worden de mannen vaak gefotografeerd vanwege de grote kaken, maar de vrouwen zijn zeker nét zo interessant, al dan niet interessanter.
Vrouwelijke vliegend hert kever
Zie je die grote haken aan de poten? Daarmee kunnen ze zelfs op zijn kop aan bomen hangen. Ze doen me sterk denken aan de tools die mensen gebruiken om tegen een ijswand aan te klimmen.
Een ijsklimmer gebruikt deze tools om grip te houden in het ijs.
Poot van een vliegend hert lever met tarsale haakjes
De tarsus is het laatste segment van de poot van een insect en bestaat vaak uit meerdere kleine segmenten. Aan het uiteinde van de tarsus bevinden zich de tarsale klauwen of tarsale haakjes. Deze haakjes helpen de kever bij het vastgrijpen van oppervlakken, wat essentieel is voor hun vermogen om te klimmen en zich vast te houden aan verschillende ondergronden zoals boomschors.
Als je goed kijkt, zie je in het vervaagde gedeelte aan de binnenkant van de poot “goudgele” beharing. Deze beharing vind je op de voorpoten van mannelijke en vrouwelijke kevers. Er wordt op wikipedia gezegd dat deze beharing een rol speelt bij de communicatie, zodat de mannetjes en vrouwtjes elkaar beter kunnen vinden. Volgens mij is dat niet bewezen.
Hier zie je mooi de oranje/gele tong van de kever
Er wordt beweerd dat de vrouwtjes met hun grote, sterke kaken in een boom kunnen knagen om daar vervolgens boomsap uit te drinken. Ik vraag me af of dat zo is.
M’n oude encyclopedie die later aan bod komt, zegt in oud Nederlands: “noch het mannetje, noch het vrouwtje gebruiken hun machtige kaken om voedsel te bemachtigen,” wat betekent dat ze hun kaken niet gebruiken om in bomen naar sap te knagen.
De kevers gaan voor voedsel (boomsap) waarschijnlijk op zoek naar een al bestaande boomwond waar al sap uitstroomt.
De vrouwen gebruiken hun kaken wel om de grond in te graven om daar de eieren te leggen.
De mannen
De mannen hebben enorme intimiderende kaken in de vorm van een gewei. Hoewel de mannen grotere kaken hebben, blijkt een beet van een vrouwtje meer pijn te doen dan een beet van het mannetje.
Het zijn een soort slome, bepantserde tanks die langzaam bewegen. Soms zitten ze uren stil.
Zie je een vliegend hert ‘s ochtends op een boom zitten, dan kan het goed zijn dat hij ‘s middags nog precies op dezelfde plek zit.
Op zoek naar het vliegend hert kever
We beginnen onze zoektocht naar deze prachtige dieren. Omdat ze tussen rottende eiken opgroeien, is het verstandig om in oude eikenbossen te zoeken.
Je kan deze kevers vinden van juni tot en met augustus. Dit jaar, in 2024, was er in mei vrijwel niks te vinden; het was relatief koud en ontzettend nat. Vanaf juni begonnen de kevers tevoorschijn te komen. Volgens mij komen ze pas echt tevoorschijn als er een paar hete dagen zijn geweest.
Ik ga altijd op zoek naar de kevers op dagen dat er strandtemperaturen zijn. De bomen bieden genoeg schaduw om lekker te kunnen wandelen, en ik hou van de rust, en door de warmte zijn de insecten razend actief.
In principe warmen de kevers ‘s ochtends op tot ze warm genoeg zijn om te kunnen vliegen. Maar midden op de dag vind je ze ook gewoon op de bomen. Het is niet zo dat ze net als vlinders wegvliegen als je dichtbij komt. ‘S middags hoor en zie je ze wel sporadisch overvliegen.
Van deze zonnige kleuren krijg ik direct een zomergevoel ☀️
Onderstaande kaart zal je op weg helpen. Als je even met de juiste zoektermen op Google zoekt, dan vind je meer gedetailleerde informatie.
Het leefgebied
Zoals in de eerdere YouTube-video is verteld, zie je hier het leefgebied. Wil je meer weten, stuur me een berichtje.
Er zijn bomenlanen in Nederland waar je zelf met de auto langs kan rijden om vliegend hert kevers te zien. Ik vind het zelf leuk om de kevers in de Veluwe te gaan zoeken; dan doe je er echt iets voor. Het valt me wel op dat er delen van de Veluwe zijn waar nauwelijks eikenbomen staan; hier moet je niet zijn.
Als je eenmaal bent aangekomen in een vliegend hert leefgebied, ga je op zoek naar oude eikenbomen. Bossen waar veel eikenbomen om liggen en in de grond wegrotten, zijn de perfecte plek.
Volgens de bronnen leggen ze hun eieren in rottende of zieke eiken. Ook beuk, iep, wilg, es en fruitboom worden genoemd. Ervaringen hebben me geleerd dat eiken zeker de voorkeur hebben.
❗Houd er rekening mee dat je waarschijnlijk niet van de paden af mag.
Eiken takken breken af en blijven liggen
Deze plek geeft een goede indicatie; je ziet overal eikenbomen staan, en op de grond zie je dat het eikenhout blijft liggen.
Close-up van de situatie op de bodem
Door zwijnen uitgegraven boomstomp.
Een andere indicatie dat je goed op weg bent, zie je hierboven. Wilde zwijnen hebben rondom de eikenboomstomp gegraven, waarschijnlijk met als doel o.a. de larven van de kevers te vinden en op te eten.
Goed, je loopt in een gebied met honderden eikenbomen, hoe vind je de kevers?
Als eerste heb je er weinig aan als je een kever op 10 meter hoog in een gigantische boom vindt:
Beperk je zoektocht tot de bomen waar je graag een kever zou willen vinden.
Kevers gooien elkaar uit de boom, dat betekend dat er mogelijk ook levende kevers onder de boom op de grond liggen!
Kijk naar de grond uit naar kevers en keverresten.
Iets is op deze kever gaan staan
Pas op dat je niet op een kever gaat staan💀
Restanten van vliegend hert kever. De zachte delen zijn opgegeten, de harde delen zijn achter gelaten.
Zie je ook die ribbels op de gewei kaken? Ik vermoed dat dat is om grip te hebben op de tegenstander. Als die kaken glad zijn, dan glijdt alles wat je vastpakt namelijk weg.
“Soms vind je 100 bomen niks”
Soms vind je 100 bomen niks, en ineens vind je 1 boom met 1 kever. Soms vind je een boom met wel 5 kevers. Het zou niet uit moeten maken; je loopt daar lekker door de natuur, je ziet en hoort van alles, de ene keer kom je een adder tegen, de andere keer een zwijn. Eventueel kan je nog wat diersporen vinden.
Geniet van de wandeling en kom niet per se voor dat ene doel.
Als je een boom met kevers hebt gevonden
Kijk eerst of je kevers onder de boom op de grond ziet.
Gevonden! Hierboven zie je een vliegend hert kever. Deze foto is recht omhoog geschoten; de kever hangt dus op zijn kop.
Wat een indrukwekkende dieren. Deze kever zit verticaal op de boom
Wilhelmina's hutje
De aller eerste keer toen ik op pad ging
De allereerste keer toen ik op pad ging om vliegend hert kevers te vinden, had ik al even rondgekeken maar nog geen kevers gevonden. Ik was sinds het eerste ochtendlicht al in het bos, dus ik besloot even pauze te houden om te ontbijten.
Ik zat in een hutje waar ik graag kom; het is leuk om te weten dat koningin Wilhelmina en Prinses Juliana hier vroeger ook zaten. (houdt er rekening mee dat het kroondomein alleen van 25 december tot 15 september toegankelijk is)
Dan zit je daar met je broodje en je kopje koffie, en om je heen zie je het bos opleven omdat de zon alles opwarmt. De wilde zwijnen scharrelen rustig voorbij omdat ze na zonsopkomst richting het rustgebied trekken. Af en toe zie je een ree.
Ik kijk naast me 😂 zit daar ineens een vliegend hert kever! Gevonden!
Al snel vond ik in de buurt een boom met meerdere kevers, heel gaaf! Ik heb daar een paar uur bij de kevers gestaan om te kijken en foto’s te maken.
Magische krachten
In sommige oude culturen dacht men dat de kaken van het vliegend hert magische krachten hadden.
The historian, Pliny the Elder, wrote that it was customary by both the Greeks and Romans to hang stag beetle heads around
children's necks to ward off illness.
Klein vliegend hert
Ik sla mijn “DE GROTE ENCYCLOPEDIE DER INSEKTEN” open, die in mijn geboortejaar (1990) is uitgebracht, toen je insekt blijkbaar nog met een k schreef (insekt met een k kon tot 1996), komt daar ineens “klein vliegend hert” tevoorschijn. Denk je alles gehad te hebben.. 😉 dus we gaan weer op pad.
Er bestaat dus ook een klein vliegend hert.
Deze dieren zijn ongeveer 2 tot 3,2 cm groot. Dit soort is dus veel kleiner dan het vliegend hert dat we nu ondertussen wel kennen. Dit soort heeft geen gewei-achtige kaken. De kaken van de mannetjes blijken wel groter te zijn dan die van de vrouwtjes.
Klein vliegend hert mannen en vrouwen zien eruit als de vrouwtjes van het “echte” vliegend hert, alleen dan kleiner.
Die muziek😂😂😂
Klein vliegend hert
Ja, en als je deze ziet, dan denk je “is dit het dan?” Ja, dit is het.
Ik ben de kleine vliegend herten nog nooit in de Veluwe tegengekomen, maar misschien komen ze daar wel voor. Als je de kaart bovenin dit blog erbij pakt, dan vind je ze tussen de Veluwe en Limburg in bij de groene stippen.
Klein vliegend hert
Fotograferen
Tips om vliegend herten te fotograferen.
‘S ochtends
Ik ben eens vanaf zonsopkomst ’s ochtends het bos in gegaan en vond vrij snel een boom met kevers; vervolgens moest ik een aantal uur wachten tot er genoeg licht was om redelijke foto’s te kunnen maken. Het voordeel van ‘s ochtends foto’s maken is dat de zon laag staat, waardoor je door de achterliggende bladeren een mooie bokeh krijgt. Bokeh zijn die vage lichtstippen op de achtergrond.
Bokeh op de achtergrond
Ook bij deze dieren kwam ik een idioot tegen die vroeg wat ik aan het bekijken was en de kever voor m’n neus oppakte om hem “even mooi neer te zetten” zodat hij een foto kon maken. Doe dit alsjeblieft niet.
Maar goed, die kever stond daar nu, het was inderdaad een mooie plek. 😊 Vliegend herten zijn van zichzelf vaak niet zo goed in poseren voor de foto, maar dat hoeft wat mij betreft ook niet. Dan kom ik gewoon een andere keer terug.
Bij vlinders en andere insecten is het belangrijk dat je ‘s ochtends op pad gaat. Als de dieren eenmaal opgewarmd zijn, dan vliegen ze direct weg als je in de buurt komt. Bij vliegend hert kevers is dat niet het geval; die zitten uren stil en bewegen weinig en langzaam.
‘S middags
Ook ‘s middags kan je prima vliegend hert kevers fotograferen; je kan dan foto’s met prachtige groene, gele en blauwe zomerkleuren maken. Natuurlijk heb je wat hardere schaduwen en fellere hooglichten, maar onder de bomen is dat op zich prima te doen.
Zomerse kleuren
Ik heb geprobeerd vliegend hert kevers met een 50mm lens te fotograferen, maar ik vond de scherpte niet goed. Ik krijg de beste resultaten met mijn Laowa 100mm f/2.8 2X Ultra-Macro APO Canon EF-mount objectief.
Probeer de dieren vanuit verschillende hoeken te fotograferen en speel met de f-stop om meer en minder scherptediepte te krijgen. Het kan ook helpen om een stap achteruit te doen en van wat verder weg een foto te maken die je later in Lightroom inzoomt.
Controleer tijdens het fotograferen de resultaten, omdat de kevers vrij groot zijn, heb je met een macrolens al snel dat grote delen van de kever onscherp worden. Zorg dat de delen die je scherp verwacht ook scherp zijn. Op de foto hierboven zie je dat de voorkant scherp is, maar dat het achterlijf van de kever al onscherp wordt.
Pas op dat je niet op de kevers gaat staan en pak ze alsjeblieft niet op. Vliegend hert kevers zijn beschermd.
Heel veel plezier met de zoektocht en het genieten van deze prachtige Pokémons😉 dieren.
Bedankt voor het lezen 👍 tot de volgende keer!
